Armia jest już dzisiaj Legendą, której Duch obecny jest w wielu sercach a długa Droga doprowadziła ją do Procesu, który groził jej za to, że została „Freak’iem”. Być może ta wyliczanka jest głupia, ale układa mi się w najlogiczniejsze wyjaśnienie, dlaczego ten zespół zajmuje tak wysokie miejsce w panteonie największych objawień polskiej piosenki. Tom Budzyński, wierny swojemu językowi i miejscu, w którym się urodził, stanowi ciężki orzech do zgryzienia dla co bardziej twardogłowych scenersów, mainstream może mieć problem z przekonaniami i raczej mało kompromisową postawą, delikatne uszy nie zniosą gitarowego zgiełku.  Zatem, wiadomo, na czym stoimy.

 

Z drugiej strony, pokręcona droga artystyczna budzi wiele pytań. Szczytowy – zdaniem podpisanego – moment, czyli „Der Prozess”, z dzisiejszej perspektywy jawi się jako jedyny, kiedy Tomek Budzyński lekko odpuścił i pozwolił ponieść się pomysłom swoich ówczesnych kolegów. W efekcie otrzymaliśmy najlepszy w nowym milenium krążek studyjny i kontynuację w postaci szalonego i kompletnie „nie-armijnego” „Freak’a”. Te płyty w pewnym sensie są też wyjaśnieniem dalszych poczynań zespołu, który po 2009 roku zaliczył kilka lat dość, hmmm, dziwnych, kiedy wyraźnie szukał wyjścia z zaułka, w którym się znalazł. Skierowanie Armii w stronę improwizowanego szlaku było ciekawym zabiegiem, ale wypaczyło ideę zespołu. Pół biedy, gdyby przetrwał ówczesny skład. Być może mielibyśmy do czynienia z jeszcze bardziej  pokręconymi dźwiękami. Wiadomo jednak jak się stało; zespół borykał się przez jakiś czas z dużymi problemami kadrowymi co odbiło się nieco na koncertowej formie, wreszcie jednak wszystko wskoczyło na swoje miejsce. Tomek swoje eksperymentalne zapędy skierował na drogę dokonań solowych – czego najlepszym przykładem jest projekt Rimbaud – zaś Armia skupiła się na tym co robi najlepiej, czyli czadach.

 

„Toń” to odpowiedź na powyższe dywagacje, swego rodzaju zespołowy statement, dający gwarancję formy i powrotu na stare, sprawdzone ścieżki. Z tymi „starymi” może przesadzam, bo znajdziemy tu nadal sporo eksperymentalnych fragmentów, jak chociażby leciutko jazzowo poprowadzony „Cud”, ciekawy, choć króciutki przerywnik w środku „Duszo wróć”, mocno „Procesowy” trans „Urkoloseum” czy kompletny, drone’owy odjazd w „Tam, gdzie kończy się kraj”. Dzisiaj są to jednak smaczki, które wzbogacają muzykę będącą konglomeratem potężnych rytmów i gitarowej mielonki. W tym towarzystwie wprawne ucho bez problemu wychwyci fragmenty, będące ukłonem w stronę starych czasów. Głównie za sprawą gitarowego rzemiosła, łączącego „popcornowe” riffowanie („Duszo wróć”) z przejrzystymi aranżacjami. Dawnego „Ducha” jest tu więcej. Posłuchajcie „Ukamienowania”, piosenki, która mogłaby znaleźć się chociażby na „Drodze”, z kolei „Grzech” to nawiązanie do nerwowych aranżacji „Triodante”. Swoistym comeback’iem jest dla mnie pieśń „Ostatnia chwila”, którą pozwoliłem sobie - z namaszczeniem Toma - nazwać „Opowieścią zimową XXI wieku”. Do szufladki z napisem „Legenda” dorzucam jeszcze czadowy, osadzony na d-beato’wym drajwie utwór „Puste okno”.

 

Pomijając jednak wszystkie te porównania, które przy zespole z tam bogatym dorobkiem są chyba nieuniknione, Armia z nowymi i utalentowanymi muzykami na pokładzie ponownie dała radę, tworząc muzykę świeżą, ciekawą i w fajny sposób zachowującą charakterystyczny dla tego zespołu klimat. W zasadzie wszystko się zgadza, teksty jak zawsze stanowią odrębny temat do dyskusji, waltornia kładzie swoje monumentalne frazy... Pozostaje tylko zanurzyć się w „Toń”...

 

Arek Lerch